Толстянка
| Толстянка | |
|---|---|
| Толстянка яйцевидная (Crassula ovata) в качестве бонсая | |
| Научная классификация | |
Домен: Эукариоты Царство: Растения Клада: Цветковые растения Клада: Эвдикоты Клада: Суперрозиды Порядок: Камнеломкоцветные Семейство: Толстянковые Род: Толстянка | |
| Международное научное название | |
| Crassula L., 1753 | |
| Синонимы | |
| Типовой вид | |
| Виды | |
Толстя́нка[2][3], или крассула[2][3], красула[4], или жирянка[4] (лат. Crássula) — род суккулентных растений семейства Толстянковые (Crassulaceae).
Согласно данным сайта WFO Plantlist на декабрь 2023 года, род включает в себя 219 видов[5]. Представители рода широко распространены на всех континентах и являются примером биологического космополитизма[6]. Многие виды являются популярными комнатными растениями.
Этимология
Родовое латинское название Crassula происходит от латинского слова crassus, — «толстый», в основном из-за присутствия у растений этого рода сочных листьев[7].
Ботаническое описание

Представители рода крайне разнообразны по внешнему облику. Большинство видов — многолетние растения, часто с монокарпическими побегами, от нескольких сантиметров до 3–4 метров высотой. Листья супротивные, у многих видов собраны в прикорневую розетку, простые, цельнокрайные, нередко опушенные, сидячие или на выраженных черешках. Цветки маленькие, белые, беловатые, желтоватые, редко красные, очень редко голубоватые, в верхушечных или боковых метельчато-зонтиковидных или кистевидных соцветиях, реже цветки одиночные пазушные, обычно пятилепестковые. Тычинок столько же, сколько лепестков, расположены супротивно лепесткам. Пыльники яйцевидные или продолговатые. Нектарные чешуйки маленькие. Плодолистики свободные или сросшиеся в основании. Столбики короче завязи[8].
В еду употреблять опасно из-за мышьяка, содержание которого в листьях растений данного рода крайне велико[9].
Культивирование
В качестве комнатных и садовых растений используется несколько видов.

В комнатном цветоводстве широко распространена Crassula ovata (Толстянка яйцевидная, или Толстянка овальная). Это растение известно также под многими тривиальными названиями, большей частью являющимися переводами общеупотребительных английских: денежное дерево (англ. money tree), дерево дружбы (англ. friendship tree), жадеитовое растение (англ. jade plant), дерево удачи (англ. lucky plant)[10].
Классификация
Таксономия
Crassula L., 1753, Sp. Pl.: 283
Род Толстянка относится к семейству Толстянковые (Crassulaceae) порядка Камнеломкоцветные (Saxifragales). Кладограмма в соответствии с Системой APG IV по состоянию на декабрь 2023 года:
| еще 14 семейств | ||||||||||||
| 219 подтвержденных видов и 64 вида, ожидающих подтверждения | ||||||||||||
| порядок Камнеломкоцветные | Толстянка | |||||||||||
| клада Цветковые растения | Толстянковые | |||||||||||
| ещё 63 порядка цветковых растений | еще 52 рода | |||||||||||
Синонимы
- Bulliarda DC.
- Combesia A.Rich.
- Crassularia Hochst. ex Schweinf.
- Creusa P.V.Heath
- Curtogyne Haw.
- Dietrichia Trattinick
- Dinacria Harv. & Sond.
- Globulea Haw.
- Gomara Adans.
- Grammanthes DC.
- Helophytum Eckl. & Zeyh.
- Kalorochea Veitch
- Kalosanthes Haw.
- Larochea Pers.
- Mesanchum Dulac
- Pagella Schoenland
- Petrogeton Eckl. & Zeyh.
- Purgosea Haw.
- Rhopalota N.E.Br.
- Rochea DC.
- Rocheassula G.D.Rowley
- Sarcolipes Eckl. & Zeyh.
- Septas L.
- Septimia P.V.Heath
- Sphaeritis Eckl. & Zeyh.
- Tetraphyle Eckl. & Zeyh.
- Thisantha Eckl. & Zeyh.
- Tillaea L.
- Tillaeastrum Britton
- Tillia St.-Lag.
- Toelkenia P.V.Heath
- Turgosea Haw.
- Vauanthes Haw.
Виды
Подтвержденные виды по данным сайта Plants of the World Online на декабрь 2023 года[11]:
- Crassula acinaciformis Schinz
- Crassula alata (Viv.) A.Berger
- Crassula alba Forssk.
- Crassula alcicornis Schönland
- Crassula alpestris L.f.
- Crassula alsinoides (Hook.f.) Engl.
- Crassula alstonii Marloth — Толстянка Альстона
- Crassula alticola R.Fern.
- Crassula ammophila Toelken
- Crassula ankaratrensis Desc.
- Crassula anso-lerouxiae van Jaarsv.
- Crassula aphylla Schönland & Baker f.
- Crassula aquatica (L.) Schönland — Толстянка водная
- Crassula arborescens (Mill.) Willd. — Толстянка древовидная
- Crassula atropurpurea (Haw.) D.Dietr. — Толстянка темно-пурпурная
- Crassula aurusbergensis G.Will.
- Crassula ausensis Hutchison — Толстянка аусенская
- Crassula badspoortensis van Jaarsv.
- Crassula barbata Thunb. — Толстянка бородчатая
- Crassula barklyi N.E.Br. — Толстянка Баркли
- Crassula basaltica Brullo & Siracusa
- Crassula bergioides Harv.
- Crassula bevilanensis Desc.
- Crassula biplanata Haw.
- Crassula brachystachya Toelken
- Crassula brevifolia Harv.
- Crassula calcarea N.H.G.Jacobsen
- Crassula campestris (Eckl. & Zeyh.) Endl.
- Crassula capensis (L.) Baill.
- Crassula capitella Thunb. — Толстянка мелкоголовчатая
- Crassula ciliata L.
- Crassula clavata N.E.Br.
- Crassula closiana (Gay) Reiche
- Crassula coccinea L.
- Crassula colligata Toelken
- Crassula colorata (Nees) Ostenf.
- Crassula columella Marloth & Schönland
- Crassula columnaris L.f.
- Crassula compacta Schönland
- Crassula congesta N.E.Br.
- Crassula connata (Ruiz & Pav.) A.Berger
- Crassula cooperi Regel — Толстянка Купера
- Crassula corallina L.f. — Толстянка коралловая
- Crassula cordata Thunb.
- Crassula cordifolia Baker
- Crassula cotyledonis Thunb.
- Crassula cremnophila van Jaarsv. & A.E.van Wyk
- Crassula crenulata Thunb.
- Crassula cultrata L.
- Crassula cymbiformis Toelken
- Crassula cymosa P.J.Bergius
- Crassula deceptor Schönland & Baker f.
- Crassula decidua Schönland
- Crassula decumbens Thunb.
- Crassula deltoidea Thunb. — Толстянка дельтовидная
- Crassula dentata Thunb.
- Crassula dependens Bolus
- Crassula depressa (Eckl. & Zeyh.) Toelken
- Crassula dichotoma L.
- Crassula dodii Schönland & Baker f.
- Crassula drummondii (Torr. & A.Gray) Fedde
- Crassula elatinoides (Eckl. & Zeyh.) Friedrich
- Crassula elegans Schönland & Baker f.
- Crassula elsieae Toelken
- Crassula ericoides Haw.
- Crassula exilis Harv.
- Crassula expansa Aiton
- Crassula exserta (Reader) Ostenf.
- Crassula extrorsa Toelken
- Crassula fallax Friedrich
- Crassula fascicularis Lam.
- Crassula filiformis (Eckl. & Zeyh.) D.Dietr.
- Crassula flanaganii Schönland & Baker f.
- Crassula flava L.
- Crassula floribunda (Friedrich ex Toelken) N.R.Crouch, Gideon F.Sm. & D.Styles
- Crassula foveata van Jaarsv.
- Crassula fragarioides van Jaarsv. & Helme
- Crassula fusca Herre
- Crassula garibina Marloth & Schönland
- Crassula gemmifera Friedrich
- Crassula globularioides Britten
- Crassula glomerata P.J.Bergius
- Crassula grammanthoides (Schönl.) Toelken
- Crassula granvikii Mildbr.
- Crassula grisea Schönland
- Crassula helmsii (Kirk) Cockayne — Толстянка Хелмса
- Crassula hemisphaerica Thunb.
- Crassula hirsuta Schönland & Baker f.
- Crassula hirtipes Harv.
- Crassula humbertii Desc.
- Crassula hunua A.P.Druce
- Crassula inandensis Schönland & Baker f.
- Crassula inanis Thunb.
- Crassula intermedia Schönland
- Crassula kirkii (Allan) A.P.Druce & Given
- Crassula lactea Aiton — Толстянка млечная
- Crassula lanuginosa Harv.
- Crassula lasiantha E.Mey. ex Harv.
- Crassula latibracteata Toelken
- Crassula leachii R.Fern.
- Crassula longipes (Rose) M.Bywater & Wickens
- Crassula macowaniana Schönland & Baker f.
- Crassula manaia A.P.Druce & Sykes
- Crassula maputensis R.Fern.
- Crassula × marchandii Friedrich
- Crassula mataikona A.P.Druce
- Crassula mesembrianthemopsis Dinter
- Crassula mesembryanthoides (Haw.) D.Dietr.
- Crassula micans Vahl ex Baill.
- Crassula minuta Toelken
- Crassula minutissima Skottsb.
- Crassula mollis Thunb.
- Crassula moniliformis N.H.G.Jacobsen
- Crassula montana L.f.
- Crassula morrumbalensis R.Fern.
- Crassula × mortii Gideon F.Sm. & N.R.Crouch
- Crassula moschata G.Forst.
- Crassula multicaulis (Petrie) A.P.Druce & Given
- Crassula multicava Lem.
- Crassula multiceps Harv.
- Crassula multiflora Schönland & Baker f.
- Crassula muricata Thunb.
- Crassula muscosa L. — Толстянка плауновидная
- Crassula namaquensis Schönland & Baker f.
- Crassula natalensis Schönland
- Crassula natans Thunb.
- Crassula nemorosa (Eckl. & Zeyh.) Endl.
- Crassula nodulosa Schönland
- Crassula nudicaulis L. — Толстянка голостебельная
- Crassula numaisensis Friedrich
- Crassula nyikensis Baker
- Crassula oblanceolata Schönland & Baker f.
- Crassula obovata Haw.
- Crassula obtusa Haw.
- Crassula orbicularis L. — Толстянка округлая
- Crassula ovata (Mill.) Druce — Толстянка яйцевидная
- Crassula pageae Toelken
- Crassula pallens Schönland & Baker f.
- Crassula papillosa Schönland & Baker f.
- Crassula peculiaris (Toelken) Toelken & Wickens
- Crassula peduncularis (Sm.) Cambess.
- Crassula pellucida L.
- Crassula peploides Harv.
- Crassula perfoliata L. typus — Толстянка пронзеннолистная
- Crassula perforata Thunb. — Толстянка продырявленная
- Crassula phascoides (Griseb.) M.Bywater
- Crassula planifolia Schönland
- Crassula plegmatoides Friedrich
- Crassula pruinosa L.
- Crassula pseudhemisphaerica Friedrich
- Crassula pubescens Thunb.
- Crassula pustulata Toelken
- Crassula pyramidalis Thunb. — Толстянка пирамидальная
- Crassula qoatlhambensis Hargr.
- Crassula quadrifaria N.Jacobsen
- Crassula rhodesica (Merxm.) Wickens & M.Bywater
- Crassula rogersii Schönland
- Crassula roggeveldii Schönland
- Crassula ruamahanga A.P.Druce
- Crassula rubricaulis Eckl. & Zeyh.
- Crassula rudolfii Schönland & Baker f.
- Crassula rupestris L.f. — Толстянка скальная
- Crassula saginoides (Maxim.) M.Bywater & Wickens
- Crassula sandrae N.H.G.Jacobsen
- Crassula sarcocaulis Eckl. & Zeyh.
- Crassula sarmentosa Harv.
- Crassula saxifraga Harv.
- Crassula scabra L.
- Crassula × scabrella Haw.
- Crassula schimperi Fisch. & C.A.Mey.
- Crassula sebaeoides (Eckl. & Zeyh.) Toelken
- Crassula sediflora (Eckl. & Zeyh.) Endl.
- Crassula sericea Schönland
- Crassula × serpentaria Schönland
- Crassula setulosa Harv.
- Crassula sieberiana (Schult. & Schult.f.) Druce
- Crassula simulans Schönland
- Crassula sinclairii (Hook.f.) A.P.Druce & Given
- Crassula sladenii Schönland
- Crassula smithii van Jaarsv., D.G.A.Styles & G.McDonald
- Crassula socialis Schönland
- Crassula solieri (Gay) F.Meigen
- Crassula southii Schönland
- Crassula spathulata Thunb.
- Crassula streyi Toelken
- Crassula strigosa L.
- Crassula stylesii Gideon F.Sm. & N.R.Crouch
- Crassula subacaulis Schönland & Baker f.
- Crassula subaphylla (Eckl. & Zeyh.) Harv.
- Crassula subulata L.
- Crassula susannae Rauh & Friedrich
- Crassula tabularis Dinter
- Crassula tecta Thunb. — Толстянка покрытая
- Crassula tenuicaulis Schönland
- Crassula tenuipedicellata Schönland & Baker f.
- Crassula tetragona L. — Толстянка четырёхгранная
- Crassula tetramera (Toelken) A.P.Druce & Sykes
- Crassula thunbergiana Schult.
- Crassula tillaea Lest.-Garl.
- Crassula tomentosa Thunb. — Толстянка войлочная
- Crassula tuberella Toelken
- Crassula umbella Jacq.
- Crassula umbellata Thunb.
- Crassula umbraticola N.E.Br.
- Crassula undulata Haw.
- Crassula vaginata Eckl. & Zeyh.
- Crassula vaillantii (Willd.) Roth
- Crassula venezuelensis (Steyerm.) M.Bywater & Wickens
- Crassula vestita Thunb.
- Crassula viridis (S.Watson) M.Bywater & Wickens
- Crassula volkensii Engl.
- Crassula werneri N.H.G.Jacobsen
- Crassula whiteheadii Harv.
- Crassula zombensis Baker f.
Галерея

Crassula alstonii
Crassula arborescens
Crassula atropurpurea
Crassula ausensis

Crassula barbata
Crassula barklyi
Crassula capitella






Crassula cooperi
Crassula corallina
Crassula deceptor



Crassula helmsii
Crassula lactea
Crassula muscosa
Crassula nudicaulis
Crassula orbicularis

Crassula perfoliata
Crassula perforata
Crassula plegmatoides
Crassula rupestris
Crassula pyramidalis
Crassula tecta
- Crassula tomentosa

Примечания
- ↑ Сведения о роде Crassula (англ.) в базе данных Index Nominum Genericorum Международной ассоциации по таксономии растений (IAPT).
- ↑ 1 2 Теленкова Т. В. Определитель видов семейства Crassulaceae // Оранжерейные растения: Таблицы для определения: Сб. науч. ст. / Отв. ред. Б. Н. Головкин.. — М.: Наука, 1991. — С. 160—167. — 256 с. — ISBN 5-02-004118-1.
- ↑ 1 2 Удалова Р. А. Агавы, алоэ и другие суккуленты. — СПб.: Агропромиздат, 1994. — С. 87. — 107 с.
- ↑ 1 2 Сааков С. Г. Оранжерейные и комнатные растения и уход за ними / Отв. ред. Р. В. Камелин. — М.: Наука, 1985. — С. 285. — 621 с.
- ↑ WFO Plant List | World Flora Online. wfoplantlist.org. Дата обращения: 31 марта 2024. Архивировано 31 марта 2024 года.
- ↑ Crassula L. (англ.). Plants of the World Online (POWO). Kew Science. Дата обращения: 7 января 2023. Архивировано 5 января 2023 года.
- ↑ Urs Eggli, Leonard E. Newton. Etymological dictionary of succulent plant names. — Berlin Heidelberg: Springer, 2004. — 266 с. — ISBN 978-3-540-00489-9.
- ↑ Оранжерейные растения: Таблицы для определения: Сб. науч. ст. / Отв. ред. Б. Н. Головкин. — М.: Наука, 1991. — 256 с. ISBN 5-02-004118-1
- ↑ Баженов А. И. Растения и яды. — М.: Наука, 1999. — С. 137. ISBN 3-09-008745 (ошибоч.)
- ↑ Севастьянов В. Craccula ovata — Толстянка овальная (27 августа 2011). Дата обращения: 12 марта 2012. Архивировано 6 июня 2012 года.
- ↑ 1 2 Crassula L. (англ.). WFOPL. Дата обращения: 27 января 2024. Архивировано 27 января 2024 года.
Литература
- Crassula // Ботанический словарь / сост. Н. И. Анненков. — СПб.: Тип. Имп. АН, 1878. — XXI + 645 с.
- Роули Г. Крассулы. Руководство по выращиванию / Пер. с англ. А. А. Буренкова. — К.: Феникс, 2010. — С. 220.
- Crassula // Ботаника. Энциклопедия «Все растения мира»: Пер. с англ. = Botanica / ред. Д. Григорьев и др. — М.: Könemann, 2006. — С. 261—263. — 1020 с. — ISBN 3-8331-1621-8.
- Оранжерейные растения: Таблицы для определения: Сб. науч. ст. / Отв. ред. Б. Н. Головкин. — М.: Наука, 1991. — 256 с. — ISBN 5-02-004118-1
- Haeupler H., Muer Th. Bildatlas der Farn- und Blütenpflanzen Deutschlands. — Ulmer Verlag, 2000. — ISBN 3-8001-3364-4
- Herwig R. Pareys Zimmerpflanzen-Enzyklopädie. — Berlin und Hamburg, Paul Parey, 1983. — ISBN 3-489-61024-5.
- van Jaarsveld E. Crassula. / Urs Eggli: Sukkulenten-Lexikon. — Band 4. Crassulaceae (Dickblattgewächse). — 2003. — S. 29—86.