Индейские языки Бразилии по количеству говорящих
Сейчас в Бразилии известно около 145 живых индейских языков, распространённых в основном в бассейне реки Амазонка. На них говорит в общей сложности около 250 тыс. человек. Наиболее крупными индейскими языками являются тыкуна (33 тыс. чел.), макуши (19 тыс.), кайва (18 тыс.), тенетехáра (тембе-гуазаззара; 15 тыс.), терена (15 тыс.), мундуруку и шавáнте (по 10 тыс.), яномами (9 тыс.), мавé-сатерé и каяпó (по 7 тыс.) и вапишáна (6,5 тыс.)[1].
Всего на индейских языках в Бразилии говорит около 250 тысяч человек. Распределение языков по численности говорящих можно представить следующим образом:
- всего 7 языков имеет численность 10 тысяч человек и больше (всего 120 тыс. говорящих);
- 16 языков имеет численность от 2 до 10 тысяч человек (73 тыс. говорящих);
- 18 языков имеет численность от 1 до 2 тысяч человек (25 тыс. говорящих);
- 24 языков имеет численность от 500 до 1 тысячи человек (18 тыс. говорящих);
- 48 языков имеет численность от 100 до 500 человек (12,4 тыс. говорящих);
- 19 языков имеет численность от 10 до 90 человек (624 говорящих);
- 14 языков имеет численность от 1 до 9 человек (51 говорящих);
- 3 языка являются живыми, но численность говорящих на них неизвестна.
Кроме того, известно около 120 вымерших языков (список ниже).
Индейские языки Бразилии по численности говорящих
Язык | Численность говорящих[1] | Семья |
---|---|---|
тыкуна | 32600 | изолированный язык (изолят) |
макуши | 19000 | карибская |
кайва (кайуа, пай-тавытеран) | 18000 | тупи |
тенетехáра (тембе-гуазаззара) | 15180 | тупи |
терена | 15000 | аравакская |
мундурукý | 10100 | тупи |
шавáнте | 10000 | макро-же |
яномами (вайка, яномáми) | 9000 | яномамская |
мавé-сатерé | 7130 | тупи |
каяпó | 7100 | макро-же |
вапишáна | 6500 | аравакская |
мбыа | 6000 | тупи |
карутана-банива | 5460 | аравакская |
чирипа-ньяндева | 4900 | тупи |
тимбира (с 7 наречиями) | 4250 | макро-же |
каражá | 3600 | макро-же |
ньенгатý (жерал-амазоника) | 3000 | тупи |
ятé (фулниó) | 2930 | макро-же |
вайвай | 2910 | карибская |
тукано | 2630 | туканская |
кулина | 2540 | араванская |
мáку | 2500 | изолят |
чикитано (бесыро) | 2400 | изолят |
яномамё (гуайка) | 1940 | яномамская |
уари (оровари, вари, пакаá-нова) | 1930 | чапакурская |
шерéнте | 1810 | макро-же |
санымá | 1800 | яномамская |
канамари́ (дьяпá) | 1614 | катукинская |
кадывейский язык (мбайя) | 1590 | гуайкуру |
акуáва (диалектный кластер) | 1380 | тупи |
мацис-майоруна | 1322 | пано-таканская |
синта-ларга | 1300 | тупи |
пареси | 1290 | аравакская |
апинайé | 1260 | макро-же |
ипека-куррипако | 1250 | аравакская |
хупды | 1210 | пуйнавская |
намбиквара (несу-вайсу) | 1150 | намбикварская |
кавахиб | 1078 | тупи |
марýбо | 1040 | пано-таканская |
восточный борóро | 1020 | макро-же |
каяби | 1000 | тупи |
десано | 960 | туканская |
бакаири́ | 950 | карибская |
ваймири (атроари) | 930 | карибская |
паликур | 920 | аравакская |
суруи́ | 920 | тупи |
рикбакца | 910 | макро-же |
тирийó (триó) | 900 | карибская |
ашéнинга | 870 | аравакская |
куйкуро-калапало | 870 | карибская |
бара-туюка (ваймаха) | 860 | туканская |
машакали́ | 800 | макро-же |
урубý-каапор | 800 | тупи |
шокленг | 760 | макро-же |
дени | 750 | араванская |
пемон | 680 | карибская |
капонг (акавайо, ингарико) | 670 | карибская |
пиратапуя (вайкина) | 620 | туканская |
бора-миранья | 610 | бора-уитотская |
хишкарьяна | 600 | карибская |
гуанано | 550 | туканская |
ваура-меинáку | 530 | аравакская |
ваямпи-эмерильон | 530 | тупи |
тапирапé | 500 | тупи |
яминава | 500 | пано-таканская |
мади (жамамади) | 480 | араванская |
гавьяу-ду-шипаранá (дигыт) | 470 | тупи |
янам (нинам) | 470 | яномамская |
апалаи́ | 450 | карибская |
яванава | 450 | пано-таканская |
екуана (макиритаре, деквана) | 430 | карибская |
кашинава | 400 | пано-таканская |
гуажá | 370 | тупи |
камаюрá | 360 | тупи |
пираха | 360 | муранская |
шененава | 360 | некласс. язык |
юхуп (яхуп) | 360 | пуйнавская |
севернонамбикварский (мамайнде-накаротхе) | 351 | намбикварская |
варекена | 340 | аравакская |
суя́ | 330 | макро-же |
каритиана | 320 | тупи |
салуман (энауэне-науэ) | 320 | аравакская |
чикао (икпенг) | 320 | карибская |
надыб | 300 | пуйнавская |
тупари́ | 300 | тупи |
араветé (аравити́) | 290 | тупи |
сикиана-салума | 273 | карибская |
кашарари́ | 270 | пано-таканская |
манитенери (мачинере) | 260 | аравакская |
ипеви (панарá, крен-акароре) | 250 | макро-же |
амавака | 220 | пано-таканская |
кокама-омава | 206 | тупи |
арáра-парири | 200 | карибская |
иапама | 200 | некласс. язык |
уру-па-ин | 200 | тупи |
апиакá | 190 | тупи |
иранче | 190 | изолят |
айкана (корумбиара) | 180 | некласс. язык |
кáро | 170 | тупи |
папаве, папаво | 170 | некласс. язык |
ваяна | 150 | карибская |
жо’э (потуру) | 150 | тупи |
кренáк (ботокудский) | 150 | макро-же |
кубео (кобева) | 150 | туканская |
аветы | 140 | тупи |
суруаха | 130 | араванская |
асурини́ | 110 | тупи |
макурáп | 110 | тупи |
кабиши́ | 100 | чапакурская |
карибский язык | 100 | карибская |
макуна-эрулья | 100 | туканская |
тарьяна | 100 | аравакская |
трумай | 100 | изолят |
дау (каман) | 83 | пуйнавская |
вайорó | 80 | тупи |
карапана | 50 | туканская |
маваяна (мапидьян) | 50 | аравакская |
авá-кануэйро | 40 | тупи |
гуатó | 40 | макро-же |
имарима | 40 | некласс. язык |
караавьяна | 40 | некласс. язык |
чом-дьяпа (тукундьяпа, чуньюан-дьяпа) | 37 | катукинская |
мондé-санамай | 30 | тупи |
коая (кважа, арара) | 25 | некласс. язык |
сакирабьят | 23 | тупи |
аваке (уруак, арутани) | 17 | изолят |
офайé | 15 | макро-же |
аруá | 12 | тупи |
поянáва | 12 | пано-таканская |
катавиши | 10 | катукинская |
куруáя | 10 | тупи |
сириано | 10 | туканская |
анамбé | 7 | тупи |
явалапити | 7 | аравакская |
арикапý | 6 | ябутийская |
кальяна (сапе) | 5 | некласс. язык |
оро-вин | 5 | чапакурская |
ябути́ (жабути́, кипиу, жеоромичи) | 5 | ябутийская |
мандавака | 3 | аравакская |
шаранава | 3 | пано-таканская |
шетá | 3 | тупи |
пуруборá | 2 | тупи |
шипáя | 2 | тупи |
катукина | 1 | катукинская |
сабанеш | 1 | намбикварская |
умутина | 1 | макро-же |
аторада | ?? | аравакская |
амикоана | ?? | некласс. язык |
катаполитани-моривене-мапанаи | ?? | аравакская |
Вымершие языки
язык | Семья |
---|---|
абитана-кумана | чапакурская |
агавотагуэрра | некласс. язык |
акроá | макро-же |
аманайé | тупи |
апиака-апинги | карибская |
апуринá (ипуринá) | аравакская |
арáра (Мату Гросу) | некласс. язык |
арáра (Акре) | некласс. язык |
арикем | тупи |
аруа | араванская |
аурá | тупи |
баэнан | некласс. язык |
бендьяпа | катукинская |
ваинумá | аравакская |
варайкý | аравакская |
виринá | аравакская |
гамела | некласс. язык |
гвéрен | макро-же |
гваянá | макро-же |
гуана (м.б. д-т языка терена) | аравакская |
дзубукуá (кирири) | каририйская |
жейко (жайко) | макро-же |
жума | карибская |
западный борóро | макро-же |
инапари | аравакская |
каимбé | некласс. язык |
каинганг | макро-же |
кайвишана | аравакская |
камакáн | макро-же |
камба | некласс. язык |
камбива | некласс. язык |
камурý | каририйская |
канамаре | аравакская |
канамари-тавери-матойнахан | пано-таканская |
капинава | некласс. язык |
капишана (каноэ) | некласс. язык |
капошó | макро-же |
карипунá | пано-таканская |
карипунá | тупи |
карьяи | аравакская |
катембри | некласс. язык |
кашуяна | карибская |
кепкиривáт | тупи |
кипеá (карири) | каририйская |
коропó | макро-же |
котошó | макро-же |
кукура | некласс. язык |
кулино | пано-таканская |
кустенау | аравакская |
куюби | чапакурская |
куюна | чапакурская |
макони | макро-же |
малали | макро-же |
манао | аравакская |
мангалó (монгойо) | макро-же |
маницава | тупи |
мариатé | аравакская |
масакарá | макро-же |
матанави | некласс. язык |
матауа | чапакурская |
матипу | карибская |
машуби | ябутийская |
меньéн | макро-же |
мирити | туканская |
моношó | макро-же |
мура | муранская |
накрехé | макро-же |
нату | некласс. язык |
нокаман | пано-таканская |
нукуини | пано-таканская |
оти | некласс. язык |
отуке | макро-же |
пакарара | некласс. язык |
палмела | карибская |
панкарарé | некласс. язык |
панкарару | изолят |
пано-катуки́на | пано-таканская |
паранават | тупи |
парукото | карибская |
пасé | аравакская |
паташó-ананаи | некласс. язык |
паташо | макро-же |
паумари | араванская |
пиментейра | карибская |
потигуара | тупи |
пури (короадо) | макро-же |
ремо | пано-таканская |
сабуя | каририйская |
тапеба | некласс. язык |
тарайриу | некласс. язык |
тарума | некласс. язык |
тинги-ботó | некласс. язык |
торá | чапакурская |
тремембé | некласс. язык |
трукá | некласс. язык |
тукуманфед | тупи |
тупинамбá | тупи |
тупиникин | тупи |
туривара | тупи |
туша | изолят |
тушинáва | пано-таканская |
уаконá, ваконá | некласс. язык |
уамуэ́, вамоэ | некласс. язык |
уаньям (ваньям) | чапакурская |
уасу, васу | некласс. язык |
уирафед | тупи |
уруми | тупи |
урунумакан | чапакурская |
урупá (урупá-яру) | чапакурская |
шакриабá | макро-же |
шипинáва | пано-таканская |
ширьяна | аравакская |
шукуру | некласс. язык |
южный тупи (тупи-аустраль) | тупи |
юмана | аравакская |
юрýна (журýна) | тупи |
юри (жури) | некласс. язык |
ябаáна | аравакская |
ярума | карибская |
яхахи | муранская |
См. также
Примечания
- ↑ 1 2 Данные по языкам Бразилии Архивная копия от 28 июня 2011 на Wayback Machine из Ethnologue (англ.)